Strona Główna           Informacje o mnie           Źródła

 

Dwudziestolecie międzywojenne

Od stycznia 1919 roku w Paryżu toczyły się negocjacje traktatu pokojowego z Niemcami.
17.V 1919 Niemcy złożyły w Paryżu protest przeciwko wręczonym im warunkom pokoju i rozwiązaniu problemu granicy Polsko - niemieckiej.
Prowadzili również przygotowania do przeprowadzenia faktów dokonanych w Polsce przez uderzenie z Pomorza Gdańskiego i rejonu Wrocławia. Polska zmuszona była do ściągnięcia ze wschodu dwóch dywizji holerowskich i zorganizowania frontu południowo- zachodniego Wielkopolskiego i Północny. Traktat wersalski ustalił granicę polsko- niemiecką w następujący sposób następujący: Polska- pomorze wschodnie bez Gdańska, Wielkopolskę. Zapowiadał również przeprowadzenie plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach. Gdańsk został proklamowany wolnym miastem pod zarządem Ligi Narodów i włączony do polskiego obszaru celnego. Polska została zmuszona dodatkowego traktatu z mocarstwami sprzymierzonymi o ochronie praw mniejszości narodowych. Mniejszość polska w Niemczech została pozbawiona prawa odwoływania się do Ligi Narodów ze skargami na rząd. Propaganda niemiecka czerpała z obfitych źródeł finansowych Rzeszy rozprzestrzeniając obraz Polski jako "państwa sezonowego" ( Saisonstaat) , a bojówki pruskie szerzyły terror. Największym bestialstwem było zamordowanie społecznika Bogumiła Linki i sprofagowanie jego grobu w Olsztynie. Niemcy i Polska podpisały konwencję, w rezultacie Polska przejęła administrację w przyznaczonej jej części Górnego Śląska.

Lato 1920 r. Niemcy rozpoczęły blokadę ekonomiczną Polski. Projekt paktu gwarancyjnego przewidywał oddanie Polsce Litwy z Kłajpedą w zamian za Pomorze Gdańskie, które miałoby przypaść Niemcom.

Polityka polska wobec Niemiec w latach 1920- 1925 polegała na unikaniu zatargów i napięć, antyniemieckich wystąpień rządowych i oficjalnych odpowiedzi na prowokacyjne oświadczenia polityków niemieckich przy ograniczeniu się do replik prasowych, na wykorzystywaniu antypolskich akcji Rzeszy na arenie międzynarodowej. Niemcy wzmocnieni pożyczkami zagranicznymi, poparciem Anglii i planem Dawesa stosowały coraz ostrzejszy kurs wobec Polski. Rząd Rzeszy podważył żądania polskie wypłaty odszkodowań wojennych. W Gdańsku po rozwieszeniu skrzynek pocztowych, pocztowych, Niemcy zamalowali je barwami byłego cesarstwa niemieckiego. rola polskiej dyplomacji rosła.

1932 r. -otworzono pierwsze polskie gimnazjum w Niemczech, w dawnym gmachu dziennika " Katolik" . Niemcy zamknęli je 1 IX 1939r , a dom przemieniono w szpital wojskowy.

Grudzień 1932 r. - Niemcom przyznano równouprawnienie w dziedzinie przyszłej rozbudowy zbrojeń . Kolejne rządy niemieckie nasilały politykę antypolską. Propaganda niemiecka rozszerzała plotki o prześladowaniu niemieckiej mniejszości narodowej w Polsce. Hitler mówił , że granica z Polską krwawi.

15.II.1933 - Beck powiedział iż "nasz stosunek do Niemiec będzie dokładnie taki sam jak stosunek Niemiec do nas". Pogorszeniu uległa sytuacja w Gdańsku.

16.II.1933 - Senat wolnego miasta bezprawnie rozwiązał policję portową.

6.III.1933 - umocniono załogę polską na Westerplatte o 120 osób uzupełniając jej skład. Zrobiono to w celu ostrzeżenia zwolenników faktów dokonanych na granicy polsko - niemieckiej konflikt zażegnano po interwencji Rady Ligi Narodowej przez wycofanie wzmocnienia polskiego z portu Gdańskiego i przywrócenie policji portowej.

Marzec 1933 - powstanie paktu czterech. Polska wyraziła najbardziej zdecydowany sprzeciw. Jerzy Potocki zrezygnował demonstracyjnie ze swego Stanowiska ambasadora RP w Rzymie. Dyplomacja polski składała protesty w Londynie i Paryżu.

1925 r. - Niemcy doprowadziły do wybuchu wojny celnej licząc na gospodarczą katastrofę Polski.

5.X.1925 - w Locarno (Szwajcaria) rozpoczęła się międzynarodowa konferencja.
Jej tematem była sprawa gwarancji bezpieczeństwa w Europie Zachodniej.
Udział w niej wzięły np. państwa: Anglia, Francja, Belgia, Niemcy, Włochy. Delegacja niemiecka kierowana przez Stresemanna sprzeciwiła się gwarantowaniu przez Francję traktatów arbitrażowych polsko - niemieckich I czechosłowacko - niemieckich. Delegacje polskie i czechosłowackie zostały dopuszczone do obrad dopiero w ich ostatniej fazie na skutek żądań Polski.

Gustav Stresemann, Austen Chamberlain i Aristide Briand w Locarno - 1925  =======>

10.I.1925 - wygasły postanowienia traktatu wersalskiego udzielające państwom koalicji, a w tym i Polsce, jednostronnej klauzuli największego uprzywilejowania w stosunkach z Niemcami. Podjęto rokowania Polski i Niemiec o układ handlowy, ale strona niemiecka grała na zwłokę gdyż w czerwcu 1925 wygasały postanowienia konwencji Górnośląskiej z 1922 roku o bezcłowym dopuszczeniu na rynek niemiecki z polskiej części Górnego Śląska 6 mln ton węgla rocznie. W kwietniu Polska zgodziła się na oparcie umowy handlowej na wzajemnej klauzuli największego. Uprzywilejowania mimo iż groziło to zalaniem polskiego rynku towarami niemieckimi, żądając w zamian zniesienia istniejących w rzeszy ograniczeń i zakazów importu zwłaszcza węgla. Postulaty te Niemcy odrzucili oferując jedynie kontyngent przywozu 100 tyś ton węgla miesięcznie w zamian za wstrzymanie wysiedlania ludności niemieckiej optującej za rzeszą, oraz zawieszenie likwidacji niemieckich majątków w Polsce. Strona polska nie chciała się na to zgodzić.

15.VI.1925 - władze niemieckie ogłosiły iż do chwili zakończenia rokowań nie udzielą zezwoleń na import polskiego węgla. Polska nie zgięła się i podniosła cła na towary niemieckie. Po kontruderzeniu rzeszy rozpoczęła się wojna celna, która ograniczyła możliwości zbytu towarów polskich na najpoważniejszym rynku eksportowym . Niemieckie koła polityczne osiągnęły swój cel, narzucając Polsce wojnę celną w nadziei, że trudności gospodarcze podetną jej siły, "a wreszcie i jej niepodległość. A wtedy za kilka lat w porozumieniu z Rosją, dobijemy umierającą."- jak wówczas pisał dziennik " Frankfurter Zeitung". Rząd polski wiedział do czego zmierzają żądania niemieckie, dlatego zdecydował się na otwartą wojnę celną.

Lata 1925- 1929- rząd rzeszy został zmuszony przez narastający kryzys, rozluźnienie stosunków z ZSRR oraz niewielkie efekty wojny gospodarczej z Polską , do bardziej realistycznego kursu wobec Polski. Propaganda niemiecka w ślad za czołowymi politykami niemieckimi nie przestawała szermować hasłami rewizjonistycznymi i antypolskimi.

31. X 1929 r. - udało się doprowadzić do końca rokowania o likwidację wzajemnych roszczeń finansowych . Umowa likwidacyjna anulowała zobowiązania niemieckie, wynikające ze skutków udziału zaboru pruskiego w gospodarce niemieckiej, oraz polskie związane z przejęciem przez rząd RP fabryki azotowej w Chorzowie. Polska zrzekła się dalszej likwidacji i praw majątkowych obywateli niemieckich na swoim terytorium.

27. III. 1930 r. - zawarto umowę handlową , która nie dopuściła do zakończenia wojny gospodarczej, ale mogła się do tego przyczynić w przypadku ratyfikacji. Wydatki wojsk niemieckich były wyższe niż polskich, a tendencja ta wzmocniła się w ciągu kolejnych lat. Podobne zmiany zaistniały w proporcji sił Polska-ZSRR. Rozdźwięk między Berlinem i Moskwą wykorzystał Piłsudski dla próby praktycznej i realizacji koncepcji równoważenia stosunków z Niemcami i ZSRR.

1933 r. - w radiowym przemówieniu Hitler oświadczył, że nie dąży do zmiany granic kosztem innych narodów. Mało kto wierzył w Polsce tym zapewnieniom , ale były one szansą dla polskiej dyplomacji by osiągnąć zawarcie paktu o nieagresję z Niemcami. W październiku zawarto tymczasowe porozumienie celne.

15.XI.1933 - Józef Lipski spotkał się w Berlinie z Hitlerem, który zadeklarował się jako zwolennik porozumienia z Polską, którą uznał za bastion antykomunistyczny.

28.XI.1933 - Niemcy przekazali Piłsudskiemu projekt dwustronnej deklaracji o nieagresji.

9.I.1924 - Lipski przekazał ministrowi spraw zagranicznych rzeszy Konstantinowi von Neurath polski kontrprojekt.

26.I.1934 - Lipski i von Neurath podpisali uzgodniony tekst deklaracji o niestosowaniu przemocy w stosunkach między Niemcami i Polską. Deklaracja nie zawierała żadnych wzmianek o problemach terytorialnych
i mniejszościowych. Podpisanie deklaracji było korzystne dla Niemiec, gdyż przezwyciężyło izolację, w jakiej znalazły się po wystąpieniu z ligi narodów pozornie świadczyło o pokojowych zamiarach Rzeszy.

3-4.VI.1935 - Beck odbył podróż do Berlina, która przebiegała pod znakiem prób przyciągnięcia Polski do antyradzieckiej polityki Niemiec.

                                                                                          Na zdjęciu szef MSZ II RP Józef Beck z Hitlerem

Pod koniec 1935 roku stosunki polsko- niemieckie uległy poprawie mimo iż Niemcy zbojkotowali akcję polską zmierzającą do powołania Polaka na stanowisko wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku, także nie spieszyły się ze spłatami zobowiązań z tytułu tranzytów towarów Niemieckich przez ziemie polskie.

Luty1936 - Rząd Polski ograniczył tranzyt towarów niemieckich przez RP. Rydz śmigły latem 1936 roku podkreślał konieczność czynności wobec Niemiec których zbrojenia były skierowane głównie przeciw Polsce.

1937 r. - Goring ponownie odwiedził Polskę , przeczył jakoby Niemcy chcieli polskiego Pomorza . Niemcy nalegali by Polska przystąpiła do paktu antykominternowskiego.

24. X. 1938 r. - minister spraw zagranicznych Rzeszy Joachim von Ribbentrop zaproponował Józefowi Lipskiemu włączenie Gdańska do Niemiec, zbudowanie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez polskie Pomorze, przedłużenie układu polsko- niemieckiego o nieagresji na 25 lat z gwarancją granicy wzajemnej, współpracę w sprawie emigracji Żydów z Polski oraz w kwestiach kolonialnych. W zamian Niemcy mieli się zgodzić na granicę polsko- niemiecką. Polityka zagraniczna Polski uległa załamaniu.

1939 r. Niemcy stanowczo domagali się przyłączenia do nich Pomorza Gdańskiego, proponowali przystąpienie Polski do paktu antykominternowskiego. Polska znalazła się w izolacji w obliczu nacisku Hitlera, który chciał całkowicie uzależnić Polskę od Niemiec. Losy RP były przesądzone. Niemieckie siły zbrojne były gotowe do uderzenia na Polskę dn. 26. VIII. 1939 r.