16. IX. 1939 r - sytuacja Polski była już krytyczna. Kleszcze niemieckie powoli zamykały się nad Bugiem.

OBOZY HITLEROWSKIE, miejsca uwięzienia i odosobnienia, pracy niewolniczej oraz masowej zagłady, organizowane przez władze niemieckie 1933-45 na ziemiach III Rzeszy i państw okupowanych; 1939-45 rozbudowane, stały się instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej oraz ludobójstwa podbitych narodów, gł. słowiańskich oraz Żydów. Żydów. Podstawową rolę odgrywały obozy koncentracyjne, 1933-39 powstały m.in.: w Dachau, Sachsenhausen, Buchenwaldzie, Ravensbruck, po 1939 utworzono m.in. Stutthof, Auschwitz, Majdanek; zagłada Żydów miała miejsce gł. w Auschwitz-Birkenau oraz w Chełmnie nad Nerem, w Bełżcu, Treblince, Sobiborze, Majdanku; po 1941 w kilku obozach zbudowano komory gazowe, w których wymordowano ok. 2,5 mln ludzi. Ponadto istniały obozy pracy przymusowej, przesiedleńcze i przejściowe (dla cywilnych osób internowanych i zakładników), germanizacyjne dla dzieci i młodzieży, jenieckie (oflagi dla oficerów i stalagi dla podoficerów i szeregowców). Podobne do obozów funkcje pełniły więzienia policyjne (np. Pawiak w Warszawie). Ogółem istniało ok. 9 tys. obozów i podobozów; więzionych było ok. 18 mln, zginęło ok. 11 mln osób.

Podpisanie przez dowództwo niemieckie bezwarunkowej kapitulacji zakończyło działania wojenne w Europie.