Strona Główna           Informacje o mnie           Źródła

 

I Wojna Światowa

1914- konflikt zbrojny między utworzonymi na przełomie XIX i XX wieku sojuszami polityczno-militarnymi: Ententą (główne państwa -Wielka Brytania, Francja, Rosja, później także Japonia i Włochy) a tak zwanymi państwami centralnymi (Austro-Węgry, Niemcy, początkowo popierane przez Włochy, później przez Bułgarię i Turcję); pretekstem do wybuchu wojny było zamordowanie w Sarajewie 28 VI 1914 następcy tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda przez serbskich zamachowców. Wojna trwała 4 lata i 3 miesiące; udział w niej wzięły 33 państwa (29 po stronie Ententy); walczyło ok. 70 mln żołnierzy (ok. 10 mln zabitych, 20 mln rannych); zakończyła się kapitulacją państw centralnych (IX-XI 1918) i podpisaniem traktatów pokojowych: ...: z Niemcami (Wersal), Austrią (Saint-Germain-en-Laye), Bułgarią (Neuilly-sur-Seine), Węgrami (Trianon), Turcją (Sevres). W wyniku I wojny światowej, m.in. rozpadły się monarchia austro-węgierska i Rosja carska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstały nowe państwa, niepodległość odzyskała Polska; dokonano nowego podziału kolonii; 1919 powołano Ligę Narodów.
 

1915- w Warszawie powstał Centralny Komitet Obywatelski, którego władzę ograniczyły władze okupacyjne z generalnym gubernatorem Hansem von Beslerem. Państwa zaborcze często zmuszały Polaków do bratobójczej walki, nie cofnęły niektórych antypolskich zarządzeń z przed wojny, nie dopuszczały do rozwoju polskich formacji pomocniczych. Niemcy po wyczerpujących walkach zmuszeni do szukania rekrutów w okupowanym przez Państwa Centralne Królestwa Polskiego. W ich planach ceną za przejęcie ocenianych na 1,4 mln mężczyzn rezerw polskich miało być utworzenie z Królestwa Polskiego państewka pod kontrolą Niemiec.

5. XI. 1916- akt piątego listopada w imieniu cesarzy Niemiec i Austro-węgier ogłosił generalny gubernator Hans von Beseler.
 

14. I. 1917 w Warszawie powstała tymczasowa Rada Stanu z Wincentym Niemojowskim na czele. Komisję Wojskową T R S kierował J. Piłsudski. Celem komisji było stworzenie wojska polskiego u boku armii niemieckiej. Kadrę tego wojska stanowić miały trzy brygady legionowe, które pod koniec 1916 r znalazły się pod komendą pułkownika Stanisława Szeptyckiego na niemieckim obszarze operacyjnym w królestwie polskim. Państwa Centralne zgodziły się na powstanie Polnische Wehrmacht, ale główne funkcje obieli w niej Niemcy. Piłsudski odmówił złożenia przysięgi na wierność tymczasową władz polskich ich mocodawcom gdyż Niemcy nie zgodziły się na oparcie polskich sił zbrojnych na kadrach Piłsudskiego z Polskiej Organizacji Wojskowej.

14. VII. 1917- Piłsudski i Sosnowski po uprzednim aresztowaniu zostali osadzeni w twierdzy w Magdeburgu.

26.VIII. 1917- rozwiązanie Rady Stanu. Niemcy pod przymusem Rosji i Ententy powierzyli władze polskie Radzie Regencyjnej jako najwyższemu organowi władzy w Królestwie Polskim. Niemcy przekazali szkolnictwo, sądownictwo i część uprawnień administracyjnych w polskie ręce.

11.V. 1918- przegrana bitwa pod Kaniowem, siły polskie zostały rozbrojone i internowane w obozie Huszt na Węgrzech. Niemcy rozbroili pierwszy Korpus Polski stacjonujący na Białorusi.

Luty 1918 powstanie Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego. Socjalistyczna Republika Niemiecka jako jedyna uznała władze polskie. Harry Kessler przybył do Warszawy i zawarł z rządem Moraczewskiego umowy dotyczące transportu jeńców rosyjskich z Niemiec do Rosji, oraz armii niemieckiej z Ukrainy do Niemiec.

26.XII. 1918- gdy do Poznania przybył Ignacy Paderewski, grupy żołnierzy niemieckich dopuściły się prowokacji wobec flag polskich i alianckich
i czynnej zniewagi wobec ludności polskiej. Następnego ranka doszło do starć zbrojnych, które zapoczątkowały Powstanie Wielkopolskie. W połowie stycznia Niemcy zgromadzili przeciw powstańcom znaczne siły i przystąpiły do ofensywy.

Chaos w Europie Środkowej po klęsce Niemiec i rewolucji w Rosji powodował, terytorialny kształt Polski zależał wdecydującej mierze od tego jaki obszar zdołają obsadzić polskie siły zbrojne.