Strona Główna Informacje o mnie Źródła
I Wojna Światowa
1914- konflikt zbrojny między utworzonymi na przełomie XIX i XX
wieku sojuszami polityczno-militarnymi: Ententą (główne państwa
-Wielka Brytania, Francja, Rosja, później także Japonia i Włochy) a
tak zwanymi państwami centralnymi (Austro-Węgry, Niemcy, początkowo
popierane przez Włochy, później przez Bułgarię i Turcję); pretekstem
do wybuchu wojny było zamordowanie w Sarajewie 28 VI 1914 następcy
tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda przez
serbskich zamachowców. Wojna trwała 4 lata i 3 miesiące; udział w
niej wzięły 33 państwa (29 po stronie Ententy); walczyło ok. 70 mln
żołnierzy (ok. 10 mln zabitych, 20 mln rannych); zakończyła się
kapitulacją państw centralnych (IX-XI 1918) i podpisaniem traktatów
pokojowych: ...: z Niemcami (Wersal), Austrią (Saint-Germain-en-Laye),
Bułgarią (Neuilly-sur-Seine), Węgrami (Trianon), Turcją (Sevres). W
wyniku I wojny światowej, m.in. rozpadły się monarchia
austro-węgierska i Rosja carska, Niemcy i Austria stały się
republikami, powstały nowe państwa, niepodległość odzyskała Polska;
dokonano nowego podziału kolonii; 1919 powołano Ligę Narodów. 1915- w Warszawie powstał Centralny Komitet Obywatelski, którego władzę ograniczyły władze okupacyjne z generalnym gubernatorem Hansem von Beslerem. Państwa zaborcze często zmuszały Polaków do bratobójczej walki, nie cofnęły niektórych antypolskich zarządzeń z przed wojny, nie dopuszczały do rozwoju polskich formacji pomocniczych. Niemcy po wyczerpujących walkach zmuszeni do szukania rekrutów w okupowanym przez Państwa Centralne Królestwa Polskiego. W ich planach ceną za przejęcie ocenianych na 1,4 mln mężczyzn rezerw polskich miało być utworzenie z Królestwa Polskiego państewka pod kontrolą Niemiec. 5. XI. 1916- akt piątego listopada w imieniu cesarzy Niemiec i
Austro-węgier ogłosił generalny gubernator Hans von Beseler. 14. I. 1917 w Warszawie powstała tymczasowa Rada Stanu z
Wincentym Niemojowskim na czele. Komisję Wojskową T R S kierował J.
Piłsudski. Celem komisji było stworzenie wojska polskiego u boku
armii niemieckiej. Kadrę tego wojska stanowić
14. VII. 1917- Piłsudski i Sosnowski po uprzednim aresztowaniu zostali osadzeni w twierdzy w Magdeburgu. 26.VIII. 1917- rozwiązanie Rady Stanu. Niemcy pod przymusem Rosji i Ententy powierzyli władze polskie Radzie Regencyjnej jako najwyższemu organowi władzy w Królestwie Polskim. Niemcy przekazali szkolnictwo, sądownictwo i część uprawnień administracyjnych w polskie ręce. 11.V. 1918- przegrana bitwa pod Kaniowem, siły polskie zostały rozbrojone i internowane w obozie Huszt na Węgrzech. Niemcy rozbroili pierwszy Korpus Polski stacjonujący na Białorusi. Luty 1918 powstanie Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru
pruskiego. Socjalistyczna Republika Niemiecka jako jedyna uznała
władze polskie. Harry Kessler przybył do Warszawy i zawarł z rządem
Moraczewskiego umowy dotyczące transportu 26.XII. 1918- gdy do Poznania przybył Ignacy Paderewski, grupy
żołnierzy niemieckich dopuściły się prowokacji wobec flag polskich i
alianckich Chaos w Europie Środkowej po klęsce Niemiec i rewolucji w Rosji powodował, terytorialny kształt Polski zależał wdecydującej mierze od tego jaki obszar zdołają obsadzić polskie siły zbrojne. |